Τα ωραία βιβλία είναι γραμμένα
σ’ ένα είδος ξένης γλώσσας
Proust, Ενάντια στον Sainte-Beuve
Αυτό το σύνολο κειμένων[1], άλλα ανέκδοτα κι άλλα ήδη δημοσιευμένα, οργανώνεται γύρω από συγκεκριμένα προβλήματα. Το πρόβλημα του γράφειν: ο συγγραφέας, όπως μας λέει ο Proust, εφευρίσκει στη γλώσσα μια νέα γλώσσα, μια γλώσσα κατά κάποιον τρόπο ξένη. Βρίσκει νέες γραμματικές ή συντακτικές δυνατότητες. Σύρει τη γλώσσα έξω από τα συνηθισμένα βράχια, την κάνει να παραληρεί. Αλλά το πρόβλημα του γράφειν δεν αποκόπτεται ούτε από εκείνο του οράν και του ακούειν: στην πραγματικότητα, όταν στη γλώσσα δημιουργείται μια άλλη γλώσσα, είναι ολόκληρο το λεξιλόγιο που τείνει προς ένα όριο «ασυντακτικό» ή «αγραμματικό», ή που επικοινωνεί με το εξωτερικό του.
Το όριο δεν είναι εκτός του λεξιλογίου, είναι το εκτός του: είναι φτιαγμένο από μη γλωσσολογικά οράματα και ακροάματα, που όμως μόνο το λεξιλόγιο τα κάνει εφικτά. Υπάρχουν άρα μια ζωγραφική και μια μουσική προσίδιες της γραφής, ως φαινόμενα χρωμάτων και ήχων που ανυψώνονται πάνω από τις λέξεις. Είναι μέσω των λέξεων, στο μέσον των λέξεων που βλέπουμε και ακούμε. Ο Beckett έλεγε «να κάνουμε τρύπες» στο λεξιλόγιο για να δούμε ή να καταλάβουμε «τι είναι κρυμμένο από πίσω». Για κάθε συγγραφέα θα πρέπει να λέμε: είναι ένας μάντης, ένας ακροατής' «κακοειδωμένο - κακοειπωμένο»’ είναι ένας κολορίστας, ένας μουσικός.
Αυτά τα οράματα, αυτά τα ακροάματα δεν είναι μια ιδιωτική υπόθεση, δε σχηματίζουν τις φιγούρες μιας Ιστορίας και μιας Γεωγραφίας συνεχώς επανεφευρισκόμενων. Είναι το παραλήρημα που τις εφευρίσκει, ως διαδικασία που σύρει τη λέξη από την μια ως την άλλη άκρη του σύμπαντος. Είναι συμβάντα στα σύνορα του λεξιλογίου. Αλλά όταν το παραλήρημα εκπίπτει στην κλινική κατάσταση, οι λέξεις δεν εκβάλλουν πια πουθενά, κανείς δεν βλέπει και δεν ακούει πια τίποτα μέσω αυτών, παρεκτός μια νύχτα που έχασε την ιστορία της, τα χρώματα και τα τραγούδια της. Η λογοτεχνία είναι υγεία.
Αυτά τα προβλήματα χαράσσουν ένα σύνολο δρόμων. Τα κείμενα που παρουσιάζονται εδώ και οι δημιουργοί που λάβαμε υπόψη αντιπροσωπεύουν αυτούς τους δρόμους. Άλλοι είναι σύντομοι, άλλοι πιο μακρείς, αλλά διασταυρώνονται, ξαναπερνούν από τα ίδια μέρη, πλησιάζουν ή διαχωρίζονται, καθένας ανοίγει μια προοπτική για τους άλλους. Κάποιοι είναι αδιέξοδα, κλεισμένοι από την αρρώστια. Κάθε έργο είναι ένα ταξίδι, ένας πορθμός: αλλά πραγματοποιεί αυτή ή την άλλη εξωτερική διαδρομή μόνο χάριν των διαδρομών και των εσωτερικών περιδιαβάσεων που την συγκροτούν, που της δομούν το πέρασμα ή την συμφωνία.
[1] Deleuze, Gilles, Critique et clinique, Editions de Minuit, Paris, 1993.
σ’ ένα είδος ξένης γλώσσας
Proust, Ενάντια στον Sainte-Beuve
Αυτό το σύνολο κειμένων[1], άλλα ανέκδοτα κι άλλα ήδη δημοσιευμένα, οργανώνεται γύρω από συγκεκριμένα προβλήματα. Το πρόβλημα του γράφειν: ο συγγραφέας, όπως μας λέει ο Proust, εφευρίσκει στη γλώσσα μια νέα γλώσσα, μια γλώσσα κατά κάποιον τρόπο ξένη. Βρίσκει νέες γραμματικές ή συντακτικές δυνατότητες. Σύρει τη γλώσσα έξω από τα συνηθισμένα βράχια, την κάνει να παραληρεί. Αλλά το πρόβλημα του γράφειν δεν αποκόπτεται ούτε από εκείνο του οράν και του ακούειν: στην πραγματικότητα, όταν στη γλώσσα δημιουργείται μια άλλη γλώσσα, είναι ολόκληρο το λεξιλόγιο που τείνει προς ένα όριο «ασυντακτικό» ή «αγραμματικό», ή που επικοινωνεί με το εξωτερικό του.
Το όριο δεν είναι εκτός του λεξιλογίου, είναι το εκτός του: είναι φτιαγμένο από μη γλωσσολογικά οράματα και ακροάματα, που όμως μόνο το λεξιλόγιο τα κάνει εφικτά. Υπάρχουν άρα μια ζωγραφική και μια μουσική προσίδιες της γραφής, ως φαινόμενα χρωμάτων και ήχων που ανυψώνονται πάνω από τις λέξεις. Είναι μέσω των λέξεων, στο μέσον των λέξεων που βλέπουμε και ακούμε. Ο Beckett έλεγε «να κάνουμε τρύπες» στο λεξιλόγιο για να δούμε ή να καταλάβουμε «τι είναι κρυμμένο από πίσω». Για κάθε συγγραφέα θα πρέπει να λέμε: είναι ένας μάντης, ένας ακροατής' «κακοειδωμένο - κακοειπωμένο»’ είναι ένας κολορίστας, ένας μουσικός.
Αυτά τα οράματα, αυτά τα ακροάματα δεν είναι μια ιδιωτική υπόθεση, δε σχηματίζουν τις φιγούρες μιας Ιστορίας και μιας Γεωγραφίας συνεχώς επανεφευρισκόμενων. Είναι το παραλήρημα που τις εφευρίσκει, ως διαδικασία που σύρει τη λέξη από την μια ως την άλλη άκρη του σύμπαντος. Είναι συμβάντα στα σύνορα του λεξιλογίου. Αλλά όταν το παραλήρημα εκπίπτει στην κλινική κατάσταση, οι λέξεις δεν εκβάλλουν πια πουθενά, κανείς δεν βλέπει και δεν ακούει πια τίποτα μέσω αυτών, παρεκτός μια νύχτα που έχασε την ιστορία της, τα χρώματα και τα τραγούδια της. Η λογοτεχνία είναι υγεία.
Αυτά τα προβλήματα χαράσσουν ένα σύνολο δρόμων. Τα κείμενα που παρουσιάζονται εδώ και οι δημιουργοί που λάβαμε υπόψη αντιπροσωπεύουν αυτούς τους δρόμους. Άλλοι είναι σύντομοι, άλλοι πιο μακρείς, αλλά διασταυρώνονται, ξαναπερνούν από τα ίδια μέρη, πλησιάζουν ή διαχωρίζονται, καθένας ανοίγει μια προοπτική για τους άλλους. Κάποιοι είναι αδιέξοδα, κλεισμένοι από την αρρώστια. Κάθε έργο είναι ένα ταξίδι, ένας πορθμός: αλλά πραγματοποιεί αυτή ή την άλλη εξωτερική διαδρομή μόνο χάριν των διαδρομών και των εσωτερικών περιδιαβάσεων που την συγκροτούν, που της δομούν το πέρασμα ή την συμφωνία.
[1] Deleuze, Gilles, Critique et clinique, Editions de Minuit, Paris, 1993.
1 σχόλιο:
Αριστούργημα! επικό!
είσαι έτοιμος/η για νοσηλεία...
Δημοσίευση σχολίου